Қазірге дейін ЮНЕСКО-ның репрезентативтік тізіміне ел мәдениетінің 11 элементі енгізілген
Қазақтың ежелгі музыкалық өнері "Ортеке" және Қожанасырдың ауызша фольклоры ЮНЕСКО-ның Адамзаттың материалдық емес мәдени мұрасының репрезентативтік тізіміне енгізілді, деп хабарлайды qaz365.kz тілшісі ҚР Сыртқы істер министрлігінің баспасөз қызметіне сілтеме жасап.
“Рабат, 2022 жылғы 1 желтоқсан – Марокконың астанасында өткен ЮНЕСКО-ның Материалдық емес мәдени мұраны қорғау жөніндегі үкіметаралық комитеттің 17-ші сессиясы барысында адамзаттың материалдық емес мәдени мұрасының репрезентативтік тізіміне қазақ мәдени мұрасының екі жаңа элементі енгізілген:
- “Ортеке - қазақтың дәстүрлі орындаушылық өнері: би, қуыршақ және музыка”;
- “Қожанасырдың әзіл әңгімелері”.
Ағымдағы сессияда қазақстандық делегация құрамына ҚР Сыртқы істер министрлігінің қызметкерлері мен ЮНЕСКО және ИСЕСКО істері жөніндегі ҚР Ұлттық комиссиясы жанындағы Материалдық емес мәдени мұрасы жөніндегі ұлттық комитеттің сарапшылары қатысты.
Аталған сессияда Комитет 46 номинацияны қарастырып, олардың 20-сы ЮНЕСКО-ның репрезентативтік тізіміне енгізілді, оның ішінде Ортеке мен Қожанасырдың әзіл әңгімелері бар”, – деп жазылған министрлік хабарламасында.
Ортеке – қуыршақ музыкантына бір жіппен байланған тау ешкісінің ағаш мүсіншесін қолданатын музыкалық-қуыршақ өнері. Қазіргі уақытта түріктердің бұл ежелгі өнері қуыршақ-музыкалық мәртебеге ие, өйткені мұнда көркем шығармашылықтың бірнеше түрлерінің синтезі байқалады: сәндік-қолданбалы өнер, музыка, би және қуыршақ жүргізу өнері. Ортеке жай ғана би емес, көрермендердің көз алдында өрбіген тұтас оқиға.
Қожанасыр немесе Қожа Насреддин – Шығыс фольклорлық кейіпкері, қысқа әзіл-сықақ және сатиралық миниатюралар мен әзіл әңгімелердің, кейде тұрмыстық ертегілердің кейіпкері. Ол анти-қаһарман, қаңғыбас, еркін ойшыл, бүлікші, ақымақ, диуана, айлакер, алаяқ және тіпті философтың ішкі қайшылықты бейнесін біріктіреді, адамның зұлымдықтарын, сараңдарды, арсыздықтар мен екіжүзділерді мазақ етеді. Бұл элементті Әзербайжан, Қазақстан, Қырғызстан, Тәжікстан, Түркия, Түрікменстан және Өзбекстан бірлесіп енгізді.
Адамзаттың материалдық емес мәдени мұрасының репрезентативтік тізімі артықшылық немесе өзгешелік стандарттарын мойындамай, халықаралық қоғамның мәдени дәстүрлер мен білім туралы хабардарлығын арттыруға бағытталған.
Бұған дейін ЮНЕСКО-ның репрезентативтік тізіміне 11 элемент енгізілген, оның ішінде төртеуі ұлттық қазақ мәдени мұрасына қатысты: “Домбыра күй өнері” (2014), “Қазақ күресі” (2016), “Асық ату ойыны” (2017), “Қазақ жылқы өсірушілерінің көктемгі мерекелік салт-дәстүрлері” (2018). Жеті элемент бірқатар елдердің ортақ мәдени мұрасына жатады: “Киіз үйді жасау”(2014), “Айтыс өнері” (2015), “Наурыз” және “Қатырма”(2016), “Қорқыт ата мұрасы” (2018), “Тоғызқұмалақ” (2020) және “Құсбегілік” (2021).