Зерттеу нәтижелеріне сәйкес, «Панцирь-С1» кешені Ресейге Сириядан жеткізілген
25 қаңтарда AnewZ атты әзербайжандық басылым бір ай бұрын Қазақстанның Ақтау қаласы маңында апатқа ұшыраған AZAL ұшағының Ресейдің «Панцирь-С1» әуе қорғанысы жүйесінің зымыранымен атылғанын мәлімдеді, деп хабарлайды Qaz365.kz.
Журналистер Ресейдегі тергеу жұмыстары барысымен таныс сенімді дереккөздерге сілтеме жасап, зымыранды ұшырған адамның және бұйрық берген лауазымды тұлғаның кім екендігі анықталғанын хабарлады.
«Мәскеу бұл есімдерді жария етеді ме, әлде жауапкершіліктен жалтарады ма, әзірге белгісіз. AnewZ тергеу тобы редакцияға келген деректердің дұрыстығын тексерумен белсенді айналысуда», – деп жазды басылым.
Сондай-ақ Ресей тергеуі радиоэлектрондық күрес (РЭК) жүйелерінің қолданылғанын анықтады. Бұл ұшақ басқару жүйелерінің күрделі істен шығуына әкелген. Зерттеу нәтижелеріне сәйкес, «Панцирь-С1» кешені Ресейге Сириядан жеткізілген.
«AnewZ басылымы дипломатиялық ортадағы дереккөздерге сілтеме жасап, Әзербайжан бұл істің «жабулы күйінде» қалуына жол бермейтінін және кінәлілерді жауапқа тартуды талап ететінін мәлімдеді. «Егер Ресей жауапкершіліктен бас тартуға тырысса, Баку халықаралық соттарға жүгінуге дайын. Жаңа мәліметтер әзербайжандық тергеудің бастапқы қорытындыларымен сәйкес келеді. Олар апаттың негізгі себебі ретінде сыртқы жарылысты атаған болатын. Жоғары ажыратымдылықтағы суреттер мен апат орнында жүргізілген сот-медициналық сараптама ұшақтың зақымдануы зымыран соққысынан болғанын, ал ішкі техникалық ақаулардың жоқтығын көрсетті», – деп жазады басылым.
Бұған дейін Әзербайжанның цифрлық даму және көлік министрі Рашад Набиев тергеудің бастапқы нәтижелері техникалық ақаулар немесе ұшқыштың қателігі мүмкіндігін жоққа шығарғанын айтқан.
AnewZ басылымы AZAL әуе компаниясының апатқа ұшыраған ұшағының эксклюзивті суреттерін алғаш болып жариялады. Суреттерден ұшақ фюзеляжындағы тесілген ойықтарды көруге болады. Ал «Туран» агенттігі AnewZ-ды үкіметшіл басылым деп атады. Әзербайжандық caliber.az порталы редакцияда зымыранды ұшырған әскери қызметшілердің аты-жөні мен шендері бар екенін хабарлады.
Сонымен бірге, Euronews AnewZ жарияланымына түсініктеме бере отырып, AZAL ұшағы апатқа ұшыраған күннің ертеңінде-ақ, Әзербайжан үкіметіндегі дереккөздер апаттың себебі Ресейдің «жер-әуе» класты зымыраны болғанын растағанын еске салды.
«Дереккөздердің мәліметінше, зымыран Грозный үстіндегі дрондар белсенділігі кезінде ұшырылған. Зымыранның жарықшақтары ұшаққа жетіп, жарылғанда жолаушылар мен экипажға зақым келтірген. Үкіметтік дереккөздер **Euronews**-ке пилоттардың шұғыл қону сұрағанына қарамастан, Ресей әуежайларына қонуға рұқсат бермегенін және ұшаққа Каспий теңізі арқылы Ақтау бағытына ұшу бұйырылғанын хабарлады. Сонымен қатар, ұшақтың GPS навигация жүйелері бүкіл теңіз үстінде өшірілген», – деп жазды Euronews.
Осы нұсқаны кейіннен Reuters агенттігі де растады.
Бұған дейін Қазақстанның премьер-министрінің орынбасары Қанат Бозымбаев алдағы аптада Ақтау маңындағы әуе апаты бойынша алдын ала тергеу нәтижелері жарияланатынын айтқан болатын.
2024 жылдың 25 желтоқсанында Ақтау маңында апатқа ұшыраған AZAL әуе компаниясының Embraer ұшағы Бакуден Грозныйға бағыт алған еді. Алайда, негізгі нұсқа бойынша, Ресейдің әуе қорғаныс жүйесі атқылағаннан кейін бағытын өзгертуге мәжбүр болды. Ұшақ бортында Әзербайжан, Ресей, Қазақстан және Қырғызстанның 67 азаматы болған. Олардың 29-ы аман қалып, 38-і қаза тапты.
2024 жылдың қаңтар айының басында Әзербайжан президенті Ильхам Әлиев Ресей мемлекеттік органдарының бұл оқиғаны «жабуға тырысуы» мен «негізсіз нұсқаларды алға тартуы» таңданыс пен әділетті наразылық тудыратынын айтты. Ол Ресейден «кінәні мойындауды, жауаптыларды жазалауды және апат құрбандарына өтемақы төлеуді» талап етті.
Ресей билігі әуе апатының себептері мен өздерінің жауапкершілігі туралы ресми мәлімдеме жасаған жоқ. Дегенмен, Ресей президенті Владимир Путин Ильхам Әлиевке ұшақпен болған оқиға Ресей әуе кеңістігінде орын алғаны үшін кешірім сұраған. Ресейлік билік өкілдері AZAL ұшағы Грозныйға жақындаған кезде әуе қорғаныс жүйелері украиналық дрондар шабуылын тойтару үшін жұмыс істеп тұрғанын мойындады.