Сарапшы жыл басында су тасқыны қаншама шығын әкелгенін айтты
Qaz365.kz редакциясына әлемдік шиеленістер мен Қазақстан экономикасы алдындағы тегеуріндер жайлы белгілі экономист Мақсат Халық ойын бөлісті.
2023 жылы әлемдік экономика бұрын үлкен сынақтарды бастан өткерген. Соған қарамастан, пандемиядан кейінгі жаһандық қалпына келтіру үрдісі 2024 жылы жалғасуда. АҚШ-та тұтынушылар күткен межеден асып түсіп, қажеттілікке ақша жұмсауды жалғастырған. Бұл көптеген экономистерді жағымсыз сценарийлерінен бас тартуға және сирек кездесетін жұмсақ жағымды жайт орнайды деп болжауға итермелеген. Қытайда қарқынды дамып келе жатқан электромобиль индустриясы өсім мақсатына жақындауға көмектескен. Өз кезегінде, авторлар әлемдік экономиканың жаңа үміті деп атайтын Үндістан басқа елдердің проблемаларын жеңілдетіп келеді.
Халықаралық валюта қоры әлемдік экономиканың өсімін 2024 жылы 2,9% деңгейінде болжаған. Бұл өткен жылмен салыстырғанда айтарлықтай төмен емес. Қазіргі уақытта әлемдік аренада екі соғыс өршіп тұр. 40-қа жуық ұлттық сайлау өтеді. Саяси оқиғалар жылды белгілейді. Бірақ экономикалық стресстің маңызды нүктелері әлемдік экономика қабылдаған қолайлы перспективаларды өзгерте алады.
Қазақстан Үкіметі алдындағы сынақтар
Экономист Мақсат Халық Қазақстан экономикасы туралы айта келе былтырғы көрсеткішке биыл қол жеткізе алмай тұрғанымызды мәлім етті. Былтыр жалпы ішкі өнімнің өсімі 5 пайыздан жоғары өсім болған. Қазір жылдың соңына дейін 4 пайызға дейін бәсеңдейтіні көрінеді.
«Инфляция жағдайына қатысты айтсақ, ол тамыз және қыркүйек айларында бәсеңдегенімен, қазан айының соңы мен қараша айында қайтып қарқын ала бастағанын байқап отырмыз. Оның әрине, маусымдық сипаттары бар. Бірақ оған соңғы уақыттарда теңгерім төңірегінде болып жатқан ауытқуларды қосатын болсақ, белгілі бір дәрежеде инфляцияның үдейтінін көріп отырмыз.
Одан бөлек геосаяси жағдайлар және АҚШ-тағы сайлау болсын, мұның бәрі әлбетте, әлемдік экономикада бір үлкен өзгерістердің алды болуы мүмкін деп болжануда. Мұнай бағасының құлдырай бастауына байланысты Қытай экономикасы, Азия экономикасы бәсеңдеуі орын алуы мүмкін деген болжамдар бар. Бұл әрине, мұнайға деген сұранысты төмендетеді. Қазақстан экономикасына ол жақсы емес көрсеткіштер», – дейді экономист.
Сарапшы жалпы әлемде дағдарыс орын алуы мүмкін деген болжамды келтіреді. Себебі соңғы уақыттарда алтынның бағасының өскені және криптовалютаның, биткойн бағасының күрт өсіп жатқаны әлемдегі инвесторлардың үлкен сақтық қадамдарын жасап жатқанын айғақтайды. Яғни, алда бір дағдарыс болып қалуы мүмкін деген болжамға саяды. Осындай болжамдар бар деуге негіз барын мәлім етеді.
«Біздің Үкіметімізде мұндай әртүрлі жағдайларға дайындық болуы керек деп есептеймін. Қаншалықты біз өзіміздің ішкі ресурстарымызды басқара алып отырмыз? Қаншалықты біз сыбайлас жемқорлықты ауыздықтай алып отырмыз? Біздің Үкімет қаншалықты тиімді менеджерлік қызмет жасап, жалпы экономиканың дамуына қадам жасап жатыр? Мұның барлығы бір-бірімен тығыз байланысты. Бүгінгі күні соның бәрі негізгі мәселе деп есептеймін», – дейді ол.
Мақсат Халық жыл басында су тасқыны қаншама шығын әкелгенін айтты. Президент тапсырма беріп, Үкімет өзіне жауапкершілік алып, сол жақтағы халықтың баспанасы, жағдайы үшін біршама жұмыс тындырған. Мақсат Халық биыл экономикалық өсімнің бәсеңдеуіне себеп болған бір жағдай – жылдың басында болған су тасқыны жағдайы деп есептейді.