Нәтижелерге сүйенсек, жастардың 80%-нан астамы отбасыны ең маңызды құндылық деп санайды
«British Council» ұйымы жүргізген «Қазақстанның болашақ ұрпағы» атты зерттеу нәтижелері жарияланды. Бұл зерттеу аясында ұйым бүкіл әлем бойынша жастардың пікірін білдіруге мүмкіндік беретін «Next Generation» («Болашақ ұрпақ») платформасын ұсынады, деп хабарлайды Qaz365.kz.
Мақсат – олардың үніне құлақ асып, көзқарасы, проблемалары және қоғамды өзгерту мен қалыптастырудағы рөлін түсіну.
Қазақстандағы зерттеу LSE Consulting, Орталық Азия Барометрі және жоба бойынша Консультативтік кеңес серіктестігі аясында жүзеге асырылды.
Зерттеуге 18–35 жас аралығындағы 1270 жас қазақстандық қатысты: олардың 1202-сі – репрезентативті сауалнама, ал 68-і – сұхбат пен фокус-топ форматында.
Анықтама үшін: зерттеу әдістемесі бес компоненттен тұрды:
Қазақстанның әлеуметтік-саяси және демографиялық контекстін талдауға арналған әдеби шолу;
жастардың көзқарасы, басымдықтары, білімі, жұмыспен қамтылуы, азаматтық белсенділігі және жаһандық көзқарасына қатысты репрезентативті сауалнама (басқа елдерде жүргізілген «Next Generation» сауалнамасындағы сұрақтар пайдаланылды, кейбір сұрақтар Қазақстан жағдайына бейімделді);
жас көшбасшылармен сапалық сұхбаттар – әлеуметтік, экономикалық және саяси мәселелерге көзқарасты анықтау үшін 20 жас көшбасшымен сұхбат жүргізілді;
Астана, Алматы және Атырау қалаларында алты фокус-топ зерттеуі өткізілді. Әр қалада екі топ болды (18–24 және 29–34 жас аралығындағы респонденттер), негізгі үш бағыт қаралды: білім мен жұмыспен қамту; жастардың дауысы, цифрлық медиа мен жаңалықтар; жаһандық көзқарас;
қазақстандық сарапшылар мен белсенділердің қатысуымен «Тоқта және ойлан» атты екі семинар өткізілді (офлайн және онлайн форматта).
Зерттеудің негізгі бағыттары жастардың құндылықтарына, көзқарастарына және олардың қоғамға әсер ету факторларына арналды.
Біріншіден, зерттеу көрсеткендей, жастар отбасыға бағдарланған және әлеуметтік мәртебесіне қарамастан өз шыққан тегіне мақтанады. Отбасы – олардың ең басты ықпал көзі (екінші орында достар мен құрдастар).
Бұл мәліметтер басқа зерттеулермен де үйлеседі: сауалнамаларға сәйкес, жастардың 80%-нан астамы үшін отбасы – басты өмірлік құндылық.
Жастар өз жетістігі мен бақытының өлшемін де көбіне отбасы мен жақын ортасының пікіріне сүйеніп анықтайды.
Екіншіден, қазақстандық жастар қоғамдағы қиындықтарды шынайы бағалай отырып, жоғары оптимизм сақтайды.
80%-дан астам респондент елдің даму бағыты мен өз болашағына сеніммен қарайды, тіпті тұрғын үй бағасының қымбаттығы мен күрделі экономикалық жағдайға қарамастан.
Әйелдер де, ерлер де өмір мен мансапқа оптимистік көзқараспен қарайды: ерлердің 86%-ы және әйелдердің 83%-ы өмір сапасына оң көзқарас танытса, 87% ер адам және 82% әйел өз кәсіби болашағына сенімді.
Зерттеу бұл буынның төзімді және бейімделгіш екенін көрсетеді. Олар қиындықтарды өсу мүмкіндігі ретінде қабылдайды. Жастар дәстүрлі құндылықтарды сақтай отырып, жеке және кәсіби дамуға көбірек мән береді. Бұл қоғамдағы дәстүр мен жаңа мүмкіндіктер арасындағы тепе-теңдікті іздеу үрдісін көрсетеді.
Үшіншіден, сандық және сапалық деректер жастардың басым бөлігі Қазақстандағы білім сапасы мен оның болашағына бейтарап немесе оң көзқараста екенін көрсетті. Жастардың 57%-ы елдегі білім беру жүйесі жақсарып келеді деп есептейді.
Ең оң көзқарас 30–35 жас аралығындағы респонденттер арасында байқалады: олардың 78%-ы білім қоғамдағы өзгерістерге серпін береді деп санайды.
Төртіншіден, жастар білімнің қоғамды жақсартудағы өзгеріс әкелуші күшіне сенеді: олардың 70%-дан астамы білім – жаһандық мәселелерді шешудің ең тиімді құралы деп есептейді.
Көпшілігі алған білімі еңбек нарығына дайындық береді деп санайды, ал табысқа жетудің басты дағдылары ретінде көшбасшылық, мәселелерді шешу және коммуникацияны атап өтеді. Қазақ және ағылшын тілдерін білу маңызды бәсекелестік артықшылық ретінде қарастырылады. 80%-дан астамы шетел тілін үйренуді қажет деп санайды, себебі бұл еңбекке орналасуға (49%), сапалы білім алуға (47%) және әлеуметтік байланыстарды кеңейтуге (47%) мүмкіндік береді.
Бесіншіден, кәсіпкерлік жастардың ерекше қызығушылығын тудырады. Барлық жас топтарының екіден үш бөлігі алдағы бес жылда өз ісін ашуға ниетті екенін білдірген.
Алтыншыдан, жастар әлемдік үрдістердің өз өміріне әсерін жақсы түсінеді. Олар Қазақстанды үш өлшемде «көпір» ретінде көреді: географиялық тұрғыдан – ірі державаларды байланыстыратын ел, дипломатиялық тұрғыдан – өңірлік сенімді делдал, ал мәдени тұрғыдан – Батыс пен Орталық Азияны байланыстырушы буын.
Жастардың ерекше мақтанышы – Қазақстанның өңірдегі ең ірі экономика және көршілес елдерге үлгі боларлық заманауи, прогрессивті мемлекет ретіндегі беделі.
Жетіншіден, экологиялық тақырып та маңызды бағыттардың бірі. Респонденттер ауа сапасы, қалдықтарды басқару және су тапшылығы мәселелеріне алаңдайды. Дегенмен, өздеріне тән оптимизммен олар бұл мәселелердің шешімін табуға дайын екендерін көрсетеді.
Сегізіншіден, азаматтық белсенділіктің жаңа түрлері қалыптасуда. Жастар әлеуметтік мәселелерді шешу үшін бастамашыл топтар құруда (мысалы, қалалық инфрақұрылым, мүмкіндігі шектеулі адамдарға көмек).
Сонымен қатар, жаңа цифрлық белсенділік түрі пайда болды – әлеуметтік желілер арқылы қоғамдық және экономикалық тақырыптарды талқылау. Бұл белсенділік әртүрлі формада көрініс табады: өнер перформанстары, блог жүргізу, карикатура, комикс, музыка жасау, сондай-ақ экологиялық акциялар.
