«Абайлаңыз, ыстық шай өңеш обырын асқындырады!»: медицина ғалымы Ертай Сәрсебек ғылыми зерттеуін айтып берді

Озық елдердегідей отандық медицинада да смарт жүйенің тиімділігі артып келеді. Алайда науқастар жаңа инновациялық технология мен диагностикалар дамыған кезде, Құдай сақтасын емес, Құдай берген дәрігерлерге мұқтаж. Оны Ресей медициналық-техникалық ғылым Академиясының академигі, медицина ғылымдарының докторы, профессор, «Almaty Resort» емдеу-сауықтыру кешенінде ғылыми-инновация, емдеу-оңалту жөніндегі кеңесшісі Ертай Сәрсебековпен болған сұхбатымызда жете түсіндік, деп хабарлайды Qaz365.kz.

КСРО-ДА АЛҒАШ КҮРДЕЛІ ХИМИЯЛЫҚ СПЕКТРАЛЬДЫҚ САРАПТАМА ЖАСАҒАН

Бүгінгі кейіпкеріміз саналы ғұмырын медицина саласына арнаған білікті, тәжірибелі профессор. Ертай Сәрсебеков – обыр дерті бойынша диссертация жазып, әлемде жан-жақты зерттеу жасаған ғалым. Бұған дейін Канадада Лэвис есімді американдық ғалым қатерлі ісіктің эпидемиологиясын терең зерттеген. Ал Ертай Сәрсебеков болса, мұнай мен мұнайбитумдық тектестіктердің бластомендік, нефротоксикалық қасиетіне жылдар бойы сараптамалық-талдау жүргізген. Бүгінде дүние жүзі бойынша осы саланы толық зерттеген Лэвистен кейінгі екінші ғалым. Докторлық диссертациясын Н.Н.Петров атындағы Санкт-Петербургтің онкология ғылыми-зерттеу институында Кеңес дәуірінде сәтті қорғаған.

Алматы мемлекеттік медициналық институтын үздік бітіріп, мұнайлы өлке Атырауда жемісті еңбек еткен ол, сол өңірде тұрғындардың өңеш обырына көп шалдығатынын анықтайды. Сөйтіп, қатерлі ісік көбейген Атырау қаласының экологиялық аймақ болғаны үшін ғана емес, қарапайым халық күнделікті сіміріп ішетін қара шайдан екеніне көзі жетеді.

Абайлаңыз, ыстық шай өңеш обырын асқындырады!

«Біздің қазақ шайды пештің үстінде сақылдатып қайнатып, терлеп отырып ішкенді жақсы көреді. Атырауда жұмыс істеп жүргенде халықтың электр плитасында қайнаған суға шай салып, бөлек демдеп тағы қайнататынын көрдік. Мен қара, көк шай мен сүтті шайды зерттедім. Мәскеуде орналасқан онкологиялық орталықтағы лабораторияда қайнаған шайда канцерогендік заттардың көп бөлінетінін анықтадым. Ал оны бұқтырып қойып, қайната берсе тіпті көбейеді. Егер оған сүт қосса, оны ерітіп, екі есе артады. Бір қызығы, көк шайда бұл тым азырақ», – дейді профессор.

Ертай Сәрсебеков дәл осы зерттеуін медицина саласындағы ең танымал «Вопросы питания» журналына жариялаған. Оның айтуынша, өңеш – түтікше тәрізді. Өте ыстық тағамдар мен сусындарды, сүйегі майда балықтарды, алкогольді заттарды тұтынуға болмайды.

«Өңеш 3 қабаттан тұрады. Ішкі кілегейлі қабыршық, ортаңғы бұлшық ет, сыртқы сіңірлі қабат. Лимфа тамырлары өңештің 3 қабатында да дамиды. Егер қандай да бір зияндық келсе, өңеш обыры барлық бағытта өршіп, метастаз береді. Сондықтан қатты ыстық ішуден сақтану керек», – дейді маман.

Дәрігер ыстық күні дене температурасы да көтерілетін егде жастағылардың өңеші күйгенше ыстық шай ішуін құптамайды. Өйткені жұтқыншақтан жан кетсе, біткен жерің сол.

«Қатерлі ісіктің түрі көп, бірақ дәл өңеш обыры – ең күрделі жасалатын ота түрі. Емдеу әдісінде химиотерапияның өзі дәрменсіз. Өңештегі дегенерация мен дистрофия – асқынған  қалпы. Ол кезде өңеш тарылған жерге түтікше қойып, интубация жасалады. Бұл ұзақ жасалатын қауіпті ота түрі. Сондықтан диагностика жасалғанда да, оны дұрыс оқи алатын онколог мықты маман болуы керек», – дейді Ертай Қожахметұлы.

«Нәр» сусынын кімдер ішу керек?

Өңеш обырының пайда болуындағы тұрмыстық және кәсіптік факторлардың әсері» деген тақырыпта кандидаттық диссертация жазған ғалым Назарбаев Университетіндегі әріптестерімен бірлесіп «Нәр» деп аталатын сусын ойлап табады. Құрамы да ерекше. Қазақстанда өсетін қара жүзімнің дәнінен жасалады. Себебі ағзаға қорек беретін қажетті дәрумендердің барлығы сол кішкентай дәнде жасырылған. Халықаралық патент беріліп, 2017 жылы Мемлекеттік сыйлық алған сусын жайлы ғалым былай дейді:

«Қара жүзімді жеміс ретінде халық тұтынғанымен, оның дәнін лақтырып тастайды. Ал зерттеу жасағанда ең негізгі дәруменнің сол дәннен шығатынын анықтадық. Сөйтіп «Нәр» деп аталатын, ал негізі уыздан тұратын айран секілді сусын ойлап таптық. Шай ішкенді жақсы көретін қазақтарға, оны алмастыруға болатын өте пайдалы сусын», – дейді ол.

Өзге ұлтқа өзгеше күтім керек!

Профессордың айтуынша, әр ұлттың ішектегі микрофлорасы әртүрлі. Біздің ағзамыз қажет ететін тағамдарды, өзге ұлттар қорыта алмайды. Сондықтан әлемде «денсаулықтың кепілі ретінде бір ғана өнім – барлығына бірдей қолдануға жарамды» деген жаңсақ пікірден аулақ болғанымыз абзал.

«Біз қазақтар мен еуропалықтардың микробиологиялық қасиетін зерттедік. Себебі басқа ұлттың ас қорыту жүйесі біздікімен бірдей емес. Өйткені ішек микрофлорасы әртүрлі. Мысалы, ет – ұзақ қорытылатын ауыр тағам түрі. Соған қарамастан қазақтар мөлшерден тыс көп жеп қоймаса, ауырсынбайды. Ал еуропалықтарға шөп-шалам жеген тиімді», – дейді маман.

Білікті ғалым жылына 3-4 келі ғана ет жейтін жапондықтарға қарап, ой түюге болатынын айтады. Сол сияқты үндістер де қазақтар секілді сүт тағамдарын оңай іше алмайды. Құрамында лактоза болмағандықтан, үндістерге қорыту қиындық тудыратын көрінеді.

«Денсаулықтың кепілін іздеп, қазір түрлі дәрумендер, аскөктен пайдалы шырындарды үйде қолдан жасайтындар көп. Бірақ ол қазақтардың ішек микрофлорасына келе бермейді. Мәселен, қытайлардың киноларында шарапты сіміріп ішетінін көрген халқымыз, бізге де болады деп ойлайды. Негізінен, қазақтарда «алкалоза» деген фермент өте аз. Сол үшін де сылқия тойса, көтере алмай, есінен айырылып жатады», – дейді маман.

Әрбір адам ас қорыту жүйесінің микрофлорасын оңай анықтай алады. Қандай да бір тағамды жегенде, лоқсу, диарея, не ішекте жайсыздықты байқаса, сол тағам түрін келесіде қолданбағаны жөн. Онкологиялық диспансерде ұзақ жылдар бойы жұмыс істеген Ертай Қожахметұлы асты ауызға салмай тұрып, сол тағамның ас қорытуына қалай әсер ететінін саналы түрде түсінуі қажет дегенді айтады.

«Өзі тойса да, көзі тоймайды» деген мәтел бар. Кейде өз нормасынан не қызығушылықпен жеп қойып, өзіне кесел жасайтын пациенттеріміз бар. Онкологияның екінші орнында жүрек аурулары тұр. Одан кейінгі қан диабеті де сол тағамның тәттілігіне деген тәуелділіктен болады», – дейді ол.

Ерекше диагноздар көбейіп барады

Статистикалық мәліметке сүйенсек, елімізде орта жас – 70 жастан асқан. Санкт-Петербургтің онкология ғылыми-зерттеу институында сараптама жасап, Мәскеудің қатерлі ісіктен айықтыратын орталықтарында тәжірибе жинаған ғалымның айтары көп. КСРО-ның майталман мамандарынан дәріс алып, өзі де мәртебелі қызмет еткен Ертай Қожахметұлын – қазақтан шыққан медицинаның ағасы деуге әбден болады.

Себебі ол – Гиппократ антына адал жан. Жылдар бойғы зерттеу жұмыстары онкологиямен байланысты болғандықтан, елімізде осы дерттің дендемегенін қалайды.

«Қазақстанда ерекше ауруға шалдыққан балалар бар.... Сүйегі сынғыш, омыртқасы ұстамайтын балалардың емінің бір ампуласы миллиондаған қаражатты қажет етеді. Министрлік осы мәселенің қолға алып, шешім тапқанын қалаймыз. Қант диабетімен әлемде 2,5 млн адам ауырады. Ал біздің елде 422 мың науқас бар. Қазір тіпті кішкентай балалардың да қант нормасы жоғары. Ол тәтті шоколад, йогуртты жиі бергеннен болады. Түрлі энергетикалық сусындар да – соның жауы. Отыз жылда қант диабеті 45 есе өскен. Артық салмағы көбейген жандар тіпті көп. Бұны тоқтату керек», – дейді ғалым.

Отандық медицинамызда халықтың сенімі мен ыстық ықыласына бөленіп, алғыс арқалап жүрген мәртебелі ғалымды алда келе жатқан мерекесімен құттықтап, әлі талай үздік шәкірт тәрбиелеп қана қоймай, инновациялық жаңалық аша беруін тілейміз!