«Сookie» сөзі ағылшын тілінен «піспенан» деген мағына береді
Cookie файлдары веб-браузерлерде 25 жыл бойы қолданылып келеді, деп хабарлайды Qaz365.kz тілшісі Standard.kz-ке сілтеме жасап.
Жарнама берушілер жарнамаларды көрсету үшін аталған файлдарды пайдаланады, бұл веб-сайт иелері үшін аудиторияны өлшейтін таптырмас құрал.Сондай-ақ cookie файлдары веб-сайттардың сізді есте сақтауына мүмкіндік береді: логин, жүйеге кіру параметрлері, тіл таңдаулары, сауда арбалары және т.б.
Cookie файлдарынсыз интернетті шолу пайдаланушыға әлдеқайда ыңғайсыз болар еді. Сізге жиірек кіруге тура келер еді.
Cookie файлдары зиянды ма?
Cookie файлдарының өзі зиянды емес. Олар компьютерлерді вирустармен немесе басқа зиянды бағдарламалармен бұза алмайды. Бірақ егер киберқылмыскер сіздің компьютеріңіздегі cookie файлдарына қол жеткізсе, олар сіздің интернетті шолу сеанстарыңызға кіре алады. Браузердегі бір веб-сайтты аша қалсаңыз cookie файлдарын пайдалануға рұқсат сұрайтын терезе шығады. Келісім беріп, жұмысты жалғастырсаңыз, деректеріңіз сайт шартына сәйкес өңделеді. Бұл интернеттегі жұмысты ыңғайлы етіп, баптауларды сізге бейімдейді.
Веб-сайт әр қолданушыға cookie файлдарын жасап, оны өз құрылғысында сақтайды. Ол жерде логин, интерфейстің тілі, интернет-дүкенде таңдалған тауарлар сынды ақпарат болуы мүмкін. Сайттан шығып, қайта кіретін болсаңыз, құрылғы серверге ақпарат жіберіп, мәліметтеріңіз қалпына келеді. Одан бөлек, сізді қызықтарын контент ұсынып, жарнамалар шығарады.
“Алдында мына жерде футбол көріп отырды, мына жерде есеп шығарып отырды. Мына жерде тамақ қарап отырды. Кешке ресторан таңдап отырды. Мына жерде әйеліне гүл қарап отырды деген 5 сайтыңды қайтадан шығарып береді. Сен оған қайта кіріп, жалғастыру керек емес”, – дейді Astana Hub басшысының кеңесшісі, IT маман Данабек Қалияждаров.
Бұл интернет қолданушының жұмысын жеңілдететіні рас. Алайда қауіпсіздік мәселесіне де мән берген жөн.
“Cookie файл тек ақпарат сақтау тәсілі боп табылады. Тек сіз қандай сайттарда немесе қандай қосымшаларда сіз қандай дерекпен бөлісесіз? Егер де карточка болса, өзіңіздің банктік карточкаңыз немесе өзіңіздің жеке ЖСН бөлісетін болсаңыз, мұқият болғаныңыз дұрыс”, – дейді IT маман Шыңғыс Ерболат.
Сондықтан түрлі сайт пен мобильді қосымшаны қолданбас бұрын, оның қауіпсіздік шартымен толық танысып өту керек дейді мамандар.
“Қызығы, «сookie» сөзі ағылшын тілінен «піспенан» деген мағына береді. Файлдың дәл осылай аталуына қатысты болжам көп. Солардың бірі Гензель мен Гретель жайлы ертегі туралы. Хикая кейіпкерлері орманнан үйге адаспай жету үшін жолына нанның қиқымын тастап отырады. Цифрлы дәуірде біз де интернетте ізімізді қалдырамыз. Қауіпсіздік үшін оны қайда және қалай қалдыратыныңызға мұқият болған абзал”, – деді журналист Темірлан Нұржанұлы.
Файлдардың неліктен cookie файлдары деп аталғаны белгісіз.
Бұл ағайынды Гриммдердің «Гансель мен Гретель» ертегісіне сілтеме деген теория бар. Онда балалар үйлеріне бару үшін жолды үгінділермен белгілеген. Бұл cookie файлдары арқылы пайдаланушының интернеттегі әрекеттерін қадағалауға ұқсас.
Басқа нұсқа бойынша, барлығы өткен ғасырдың жетпісінші жылдарының соңында Unix бағдарламашыларынан басталады. Олар бір бағдарламаның екіншісіне беретін шағын деректер пакетін сиқырлы cookie деп атады.
1994 жылы бағдарламашы Лу Монтулли Netscape Navigator браузерін жасау кезінде cookie файлдарын жасады. Ол бірінші болып пайдаланушының компьютерінде онлайн сатып алулар туралы ақпаратты сақтау үшін мәтіндік файлды пайдалану идеясын ұсынды. Бұл виртуалды сатып алу себетін жасауға мүмкіндік берді.
